Είστε η "Ραχήλ" του σπουδαίου μας συγγραφέα Γρηγορίου Ξενόπουλου που ανεβαίνει στο θέατρο Αλκμήνη σε σκηνοθεσία και δραματουργική επεξεργασία Μανώλη Ιωνά. Θέλετε να μας μιλήσετε για το θέμα της παράστασης και να μας συστήσετε την ηρωίδα που υποδύεστε;
To έργο διαδραματίζεται στην πατρίδα του συγγραφέα, τη Ζάκυνθο, το Πάσχα του 1891 που η σχέση Χριστιανών και Εβραίων διαταράχθηκε από το έντονο κλίμα του αντισημιτισμού που προκάλεσε ένα ξαφνικό, τυχαίο γεγονός: ο φόνος ενός παιδιού. Η κατηγορία στηριγμένη στη «συκοφαντία του αίματος», στο διαδεδομένο θρύλο πως οι Εβραίοι κάθε Πάσχα πίνουν αίμα χριστιανικό γίνεται αιτία να εξαγριωθεί ο λαός και να βαφεί με αίμα η λιτανεία της Μεγάλη Παρασκευής.
Κύριος άξονας του έργου είναι ο έρωτας δύο νέων ανθρώπων, της εβραίας Ραχήλ και του χριστιανού Κάρολου, που η σχέση τους θα ήταν απόλυτα αποδεκτή, αν δεν είχε δυναμιτιστεί από το αντισημιτικό κλίμα προξενώντας στη ψυχή της Ραχήλ εύρος αντιδράσεων και μεταπτώσεων. Η Ραχήλ, την οποία υποδύομαι, είναι στη αρχή της ιστορίας μία κοπέλα της εποχής της, μορφωμένη, δυναμική, χαρούμενη, έτοιμη να γίνει χριστιανή και να παντρευτεί τον αγαπημένο της. Τα γεγονότα όμως την προσπερνούν...
Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το σημαντικότερο από τα μηνύματα που περνάει στους θεατές, η συγκεκριμένη παράσταση;
Στο έργο αυτό εξαίρεται μέσα από σκοτεινά γεγονότα η δύναμη της αγάπης που υπερβαίνει τον τόπο, το χρόνο, τις συνθήκες, τους ανθρώπους. Η Ραχήλ θυσιάζεται από την αγάπη της για το μεγάλο της έρωτα, για την οικογένειά της, τη φυλή της, τον κόσμο, την ουσία του χριστιανισμού.
"Προσπαθώ όσο περνάει από το χέρι μου να μην αδικώ και να δίνω χώρο στη διαφορετικότητα"
Έχετε γίνει μάρτυρας κάποιου φαινόμενου προκατάληψης, ρατσισμού ή διάκρισης; Κι αν ναι πώς αντιδράσατε;
Ο Ρατσισμός δυστυχώς υφίσταται και στην εποχή μας με διαφορετικούς μανδύες, αλλά έχει πάντα μια κοινή συνισταμένη: τη αντίληψη πως το διαφορετικό είναι εχθρικό. Η διάκριση αυτή παρά τη θεσμοθέτηση της ανθρώπινης ισότητας είναι έκδηλη παντού. Πώς αντιμετωπίζεται σε μία υπηρεσία ένας αλλοδαπός; Πώς αντιμετωπίζεται μια γυναίκα που διεκδικεί μία απαιτητική θέση στον επαγγελματικό στίβο; Πώς αντιμετωπίζεται ένα παιδί σε ένα σχολείο, όταν έχει δυσλεξία, ή κλίση στην τέχνη κλπ; Βεβαίως έχω δει τέτοιες συμπεριφορές. Δεν είναι εύκολο να αλλάξει η κοινωνία. Αυτό που προσπαθώ είναι όσο περνάει από το χέρι μου να μην αδικώ και να δίνω χώρο στη διαφορετικότητα.
Με τόση πρόσβαση πλέον -στην εποχή μας- στην γνώση και στην πληροφόρηση, γιατί πιστεύετε ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που νιώθουν ότι απειλούνται από το "ξένο" και το διαφορετικό;
Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη ως όντα κοινωνικά, να ανήκουν στην ομάδα, να είναι αποδεκτά από αυτήν και να υπερασπίζονται το αξιακό σύστημά της. Όταν λοιπόν παρουσιάζεται το διαφορετικό, αισθάνονται ότι διακυβεύεται η ηρεμία τους, η ασφάλεια τους ,τα συμφέροντά τους, τα κεκτημένα. Για να δεχτείς το διαφορετικό πρέπει να αλλάξεις συμπεριφορές, στάση ζωής κάποιες φορές. Αυτό θέλει τόλμη, αποφασιστικότητα και αληθινή σχέση με τον εαυτό μας. Δύσκολα μπαίνουν οι άνθρωποι σε τέτοιες διαδικασίες. Προτιμούν a priori να καταδικάσουν, να απορρίψουν. Είναι πολύ δύσκολο, ακόμη και στην εποχή μας, ακόμη κι αν κανείς είναι πολύ μορφωμένος να αμφισβητεί την κοινωνία στην οποία ανήκει και τη στάση που αυτή υιοθετεί για το διαφορετικό.
Το φαινόμενο της κοινωνικής ανισότητας φαίνεται να κλιμακώνεται παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια. Υπάρχει θεωρείτε ελπίδα να αναστραφεί κάποτε η κατάσταση;
Πράγματι η ψαλίδα ανοίγει και νομίζω τα πράγματα θα χειροτερέψουν. Σε αυτή τη δύσκολή εποχή θέλω να πιστεύω πως οι νέοι άνθρωποι, που μεγαλώνουν με περισσότερη πληροφόρηση και αμφισβητούν τις αυθεντίες θα αγωνιστούν για ένα πιο δίκαιο κόσμο. Οι νέοι άνθρωποι είναι η ελπίδα.
Παράλληλα μπορούμε να σας δούμε και στον «Καπετάν Μιχάλη» του επίσης μεγάλου μας λογοτέχνη μας Νίκου Καζαντζάκη, που συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά στο θέατρο "Αλκμήνη" σε σκηνοθεσία Μανώλη Ιωνά. Μιλήστε μας για το θέμα της παράστασης και για τον ρόλο σας.
Η ιστορία του Καπετάν Μιχάλη διαδραματίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η Κρήτη ακόμα αγωνιζόταν να απελευθερωθεί από τον Τουρκικό ζυγό. Εστιάζοντας σε μία χρονική περίοδο, σε πρόσωπα και γεγονότα πραγματικά, η παράσταση ζωντανεύει επί σκηνής μία ταραγμένη περίοδο της ελληνικής ιστορίας και αναδεικνύει όχι μόνο την έχθρα μα και τις σχέσεις αδελφοσύνης δύο λαών που χρειάστηκε να συνυπάρξουν για αιώνες. Το έργο, όμως, καθώς διαποτίζεται από το πνεύμα της ελευθερίας που ορίζει την ανθρώπινη φύση, καθώς φέρνει σε πρώτο πλάνο τη δύναμη της ψυχής, επιχειρεί να δώσει το μήνυμα στους θεατές πως η ψυχή του ανθρώπου είναι αδέσμευτη και πολυδύναμη. Υποδύομαι την Εμινέ Χανούμ, τη γυναίκα που κλέβει την καρδιά του Καπετάν Μιχάλη. Είναι ο πειρασμός από τον οποίο πασχίζει
να ελευθερώσει την ψυχή του ελπίζοντας πως έτσι θα ελευθερώσει και την πατρίδα του…
"Θέλω να πιστεύω πως οι νέοι άνθρωποι θα αγωνιστούν για ένα πιο δίκαιο κόσμο"
Και αυτή η παράσταση περιέχει σπουδαία θέματα και μηνύματα για τον θεατή. Ποιο θεωρείτε το σημαντικότερο από αυτά;
Επιχειρεί να δώσει το μήνυμα στους θεατές πως η ψυχή του ανθρώπου είναι αδέσμευτη και πολυδύναμη. Πως ο καθένας από εμάς οφείλει να αγωνίζεται για να ζει τη ζωή του καταπώς ο ίδιος την αισθάνεται. Ειδικά σε έναν κόσμο αβέβαιο, έναν κόσμο που ταλανίζεται από κρίσεις είναι σημαντικό να θυμηθούμε πως ο αγώνας είναι διαρκής, είναι επίπονος, αλλά όχι χαμένος.
"To έργο φέρνει σε πρώτο πλάνο τη δύναμη της ψυχής" διαβάζω στην παρουσίαση του έργου. Εσείς από που αντλείτε δύναμη;
-Τα λόγια αυτά , λίγο διαφορετικά, τα βάζει ο Καζαντζάκης και στο στόμα της Εμινέ ...καθώς περνά σα μια αστραπή πριν το τέλος ο μεγάλος Ερωτάς της για τον Καπετάν Μιχάλη. Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή να λέει ένα αγαπημένο μου πρόσωπο πριν φύγει από τη ζωή με παράπονο:" Δεν πρόλαβα να ζήσω." Δε θέλω να μου συμβεί αυτό. Πρέπει να ζούμε με χαρά την κάθε μέρα, την κάθε στιγμή επειδή(!) η ζωή είναι μια αστραπή...
Εγώ αντλώ, καταρχάς, δύναμη από την αγάπη της οικογένειάς μου και των φίλων μου . Αντλώ όμως και μεγάλη δύναμη από την ενασχόληση με το θέατρο. Είμαι πολύ τυχερή που κάνω αυτή τη δουλειά.
"Ο καθένας από εμάς οφείλει να αγωνίζεται για να ζει τη ζωή του καταπώς ο ίδιος την αισθάνεται"
"Πρέπει να ζούμε με χαρά την κάθε μέρα, την κάθε στιγμή!"
Ο "Καπετάν Μιχάλης" μιλάει και για την αναγκαιότητα του να ορίζουμε τον εαυτό μας. Εσείς το έχετε καταφέρει αυτό;
Το προσπαθώ. Χρειάζεται διαρκής ενδοσκόπηση. Νομίζω όσο μεγαλώνω γίνονται πιο ξεκάθαρο το τι θέλω, το τι περιμένω από τον εαυτό μου και από τους άλλους. Προσπαθώ να είμαι ουσιαστική και να μην αφήνω τα μικρά να καταστρέφουν τα μεγάλα...
"Μια αστραπή η ζωή μας... μα προλαβαίνουμε!" Έχει πει ο Νίκος Καζαντζάκης. Το ασπάζεστε;
Η Ειρήνη Παπαδημάτου μιλά στο Γιάννη Αργυρούδη με αφορμή τις παραστάσεις που παίζει αυτην την περίοδο!